Scheiden en toch blijven: vorm verandert niet, inhoud wel (deel 2)

Ik voel me vrij, en tegelijk ook verbonden met mijn gezin

Gescheiden ouders zoeken volop naar manieren om samen hun kinderen te blijven opvoeden. Nu co-ouderschap wettelijk geregeld en ingeburgerd is, en de voor- en nadelen daarvan duidelijk zijn, is living together apart aan een stille opmars bezig. Geen partners meer, maar toch nog huisgenoten, buren of flexibele bondgenoten in een nieuw avontuur. Een tweede getuigenis.

Halfgescheiden…

Bij Laura (42) en Wim (46) is de situatie nog frappanter. Het stel woont al heel lang samen in Gent. ‘We waren elkaars eerste serieuze lief.’ Gescheiden zijn ze niet, want ze zijn nooit getrouwd. Ze hebben twee kinderen en hoewel ze blijven samenwonen, vormen ze geen stel meer. Ze zijn dus eigenlijk niét meer samen.

Ingewikkeld? ‘Voor ons niet’, zeggen ze. Voor de kinderen ook niet, zegt hun dochter: ‘Wij zijn dat zo gewend. Papa en mama hebben elk hun eigen plek in huis, maar we eten samen en doen nog veel samen. Het is alleen niet zo gemakkelijk om uit te leggen. Op school zeg ik dat mijn ouders halfgescheiden zijn.’

Het toeval wil dat ze ooit twee kleine rijhuizen kochten die ze tot één huis verbouwden. Beneden is er een grote open woonruimte met keuken, die nog altijd gemeenschappelijk is. De kinderen hebben hun eigen slaapkamer. Maar Laura en Wim slapen al vijf jaar apart, hebben elk hun eigen badkamer en hebben ook elk een kleine studio op zolder. Wim heeft er zijn schilderatelier ondergebracht, Laura heeft van haar studio een gezellig hoekje gemaakt, waar ze zich kan terugtrekken. Ze hebben elk hun eigen voordeur, vlak naast elkaar.
‘We zitten ook nog beneden met zijn vieren tv te kijken hoor’, zegt Laura. ‘Wim en ik zitten dan samen in de zetel. Wel met een beetje afstand tussen ons. Knuffelen doen we niet meer. Een therapeute heeft ons dat afgeraden. Het moet voor onze kinderen wel duidelijk zijn dat we geen stel meer vormen.’

Bevrijdend maar niet makkelijk

Waarom zijn ze uit elkaar? Simpel, zegt Wim. ‘Het is zo gegroeid. Laura heeft mij niets aangedaan en ik heb haar ook niets aangedaan. Onze relatie is geëvolueerd in de tijd.’

Laura: ‘We hebben altijd een heel goede relatie gehad, en nu nog. We deden superveel samen, maar verplichtten elkaar tot niets. We konden dus ook makkelijk eens iets alleen doen. Om de zes maanden gingen we samen uiteten om alles door te praten: ben je nog tevreden, met ons, met je werk? Dat soort dingen. We gingen erg open en vrij met elkaar om. Nee, geen vrije liefde, dat bedoel ik niet. Wat ik bedoel is dat we altijd veel respect voor elkaar hebben gehad en veel vertrouwen in elkaar.’

De vriend van Laura kwam al snel over de vloer. Wim: ‘Dat kon omdat hij niet de oorzaak was van onze relatiebreuk. Hooguit vormde hij een aanleiding voor ons om deze stap te zetten. Zijn komst in huis bracht meer duidelijkheid voor de kinderen en was in die zin dus bevrijdend. Het klikte ook met hen.’

Maar gemakkelijk zouden ze dat hele proces toch niet willen noemen. Laura: ‘Het was niet van huppeldepup en we zijn uit elkaar! Nee. We hebben er anderhalf tot twee jaar over gedaan om de beslissing te nemen. Ik was er kapot van, want ik wist heel goed dat we een heel schoon gezinnetje hadden, en dat we dat op de helling aan het zetten waren. Ik ben vijftien kilo vermagerd van de stress. Ik zal nooit de eerste nacht vergeten dat ik alleen zou slapen. Ik heb de hele nacht gehuild. Ik had tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie. Ons gezin bleef, maar de inhoud veranderde.’
Wim: ‘Achteraf gezien kunnen we tevreden terugkijken en zeggen dat we het goed gedaan hebben.’

Samenwonen: omwille van de kinderen?

Vinden zij ook, zoals Marian, dat je je ego moet kunnen opzijzetten als je bij elkaar blijft wonen na een relatiebreuk? ‘Nee’, zegt Laura. ‘Ik zou dat anders omschrijven. Je moet sommige zaken bewuster met de mantel der liefde bedekken. Als je lief ’s morgens in zijn onderbroek in de keuken staat, kan je daar tegen. Als het je ex is, dan stoort dat sneller.’

Wim spreekt liever niet over een breuk: ‘Niets blijft voor altijd hetzelfde, alles is voortdurend in verandering, ook dit. Ik kan niet in de toekomst kijken, ik weet niet hoe het over tien jaar zal zijn. Ik neem me wel voor om hier te blijven tot de kinderen op eigen benen staan. Ook als ik een nieuwe relatie zou beginnen.’
Is er daar ruimte voor? ‘O jawel’, zegt Wim. ‘Ik weet het, er zijn mensen die zeggen dat ik aan mezelf moet denken en meer ruimte moet creëren voor nieuwe kansen en zo. Maar die ruimte is er. Ik voel me heel vrij, en tegelijk ook verbonden met mijn gezin.’

Is het vooral voor de kinderen dat ze blijven samenwonen? ‘Ja en nee’, zegt Laura. ‘Als je samen kinderen hebt, moet je dat project ook afwerken. Het is belangrijk voor de kinderen om met beide ouders een goede band te hebben. Ook voor ons tweeën is het goed: we leren op een andere manier met elkaar om te gaan. Ik heb de jongste vijf jaar ontzettend veel van Wim geleerd! Dat had ik niet willen missen. Ik ben hier een rijker mens van geworden.’
Beseffen ze dat het ongewoon is? ‘Natuurlijk’, zegt Laura. ‘Maar het is tenminste waarachtig. Andere mensen, zeker in de generaties voor ons, moesten misschien meer de schijn hoog houden. Ik ervaar het dan ook als een grote luxe.’

Eindelijk een naam

Van Jos Willems, zelf als jonge vader gescheiden maar nu al lang grootvader, leerden ze hoe hun leefvorm heet: living together apart. Een artikel dat eerder daarover in DS Weekblad verscheen, opende hen de ogen. ‘Ik was ergens opgelucht omdat ik leerde dat we niet de enigen zijn die zo leven’, zegt Wim. ‘En dat het nu ook een naam heeft. Want mensen blijven er wel naar vragen: hoe zit dat nu tussen jullie? Wel, zo zit het dus.’

Vandaag ligt het boek in de winkel dat Willems samen met Brigit Appeldoorn en Maaike Goyens over het onderwerp schreef. Het bevat meer dan twintig getuigenissen, samen met heel wat aanbevelingen en tips voor ouders die scheiden. Hij wil graag beklemtonen dat ze met dit boek geen nieuwe norm naar voren willen schuiven.
‘Je moet niet per se onder één dak blijven wonen. Dat zijn de extreme voorbeelden. Het is niet voor iedereen geschikt. Maar je kunt wel inspanningen leveren om de negatieve gevolgen van de scheiding voor je kinderen zo klein mogelijk te maken, en als ouders mentaal ‘samen te blijven’. Living together apart is een avontuur, waarbij ieder zijn eigen weg moet zoeken en waarvan iedereen uiteindelijk beter wordt. Ik hoop daar nog veel meer mensen van te overtuigen, zelfs de meest vechtlustige.’

De Standaard - Auteur: Veerle Beel